Trăn trở của người nuôi gà Hồ

Gần 70 tuổi là chừng ấy thời gian gắn bó với gà Hồ, ông Nguyễn Đăng Chung, Giám đốc HTX thương mại và dịch vụ bảo tồn gà Hồ chia sẻ: “Với người dân làng Lạc Thổ, gà Hồ là vật phẩm quý báu, của để dành dâng lên tổ tiên trong các ngày Lễ, Tết. Đây cũng là giống gà tiến vua quý hiếm, được nuôi từ thời Tự Đức và tới bây giờ vẫn mang những phẩm cấp đặc biệt hơn hẳn các giống gà thông thường. Vì thế, mặc dù lợi nhuận không cao, chúng tôi rất tự hào khi duy trì được nghề chăn nuôi giống gà truyền thống này”.

Diện tích chuồng trại nhỏ hẹp khiến những hộ chăn nuôi như ông Nguyễn Đăng Chung khó phát triển đàn gà Hồ.

Theo ông Chung, đặc trưng của gà Hồ là chân to, trọng lượng lớn, đạt đỉnh có thể tới 7kg với 5 điểm khác biệt: mã mận, đuôi nơm, chân hạt đậu, đầu gộc, mào đỏ như quả nhót. Thời gian nuôi gà Hồ vì thế khá dài, ít nhất một năm mới được một lứa, nên cho thịt chắc, thơm, khi luộc chín thịt không bị tróc da, giữ được mã đẹp. Hàng năm, làng Lạc Thổ có hội thi gà Hồ truyền thống tổ chức vào ngày mùng 10 tháng 2 âm lịch. Khi đó, những người trong làng nô nức mang con gà đẹp nhất trưng bày cho mọi người chiêm ngưỡng. Các hộ còn tập hợp nhau tham gia CLB gà Hồ cùng chia sẻ kỹ thuật nhân giống, bảo tồn, chăm sóc, duy trì nguồn giống gốc. Thời gian qua, gà Hồ được các cấp, ngành quan tâm đưa vào một số chương trình khoa học của nhà nước về bảo tồn gen, năm 2017 được cấp văn bằng bảo hộ Nhãn hiệu tập thể “Gà Hồ, Thuận Thành-Bắc Ninh”. Thương hiệu gà Hồ được lan tỏa, nhu cầu của thị trường với giống gà đặc sản này ngày càng lớn hơn.
Tuy nhiên, đối với khoảng gần 50 hộ nuôi gà Hồ chuyên nghiệp ở làng Lạc Thổ, hành trình gìn giữ giống, phát triển thương phẩm còn nhiều khó khăn. Vướng mắc lớn nhất là ở diện tích nuôi quá nhỏ hẹp, hầu hết các gia đình dành phần nhỏ ngay trong sân, vườn để làm chuồng trại, hộ nào nhiều được khoảng 200 m2, nuôi được 300 con, các hộ còn lại bình quân khoảng 60-100 m2. Ngoài ra, do đặc tính trọng lượng lớn, chậm chạp nên việc ấp trứng, nuôi con của gà mái rất vụng, khả năng nhân giống, sinh đàn gà Hồ thấp. Như ông Chung là hộ chăn nuôi thường xuyên, có kỹ thuật cao mỗi năm chỉ xuất bán được khoảng 1.500 con gà giống, gà thương phẩm 700-800 con. Sản lượng ít, giá thành cao, loại gà trọng lượng 4kg trở lên có giá 400.000 đồng/ kg, nên ít người được tiếp cận thưởng thức giống gà quý này.
Chưa kể, tình trạng cung không đủ cầu dẫn tới việc một số cơ sở ở các địa phương khác, thậm chí ngoài tỉnh trà trộn những giống gà kém chất lượng mang mác gà Hồ, gà Hồ lai chào bán tại các nhà hàng, điểm bán. HTX thương mại và dịch vụ bảo tồn gà Hồ đã phát hiện một số trường hợp vi phạm và đề nghị các cấp thẩm quyền xử lý. Giải pháp bước đầu để mở rộng quy mô chuồng trại, tăng đàn được HTX đưa ra là liên kết với khoảng 10 hộ nuôi gà vệ tinh ở các địa phương lân cận đi đôi với kiểm soát chất lượng. Bởi để giữ được những phẩm cấp đặc biệt của nguồn gen gà Hồ gốc bản địa, quá trình cho sinh sản, chăm sóc gà Hồ phải theo các phương pháp riêng truyền thống như tỷ lệ phối trộn thức ăn thô thóc, ngô và rau, thời gian ấp nở trứng… và phải tiêm phòng vắc xin, phòng bệnh đầy đủ.
 Vì vậy, nhu cầu khẩn thiết hiện nay của các hộ chăn nuôi là được quy hoạch khu vực nuôi giữ, bảo tồn kết hợp với giới thiệu gà Hồ riêng biệt, diện tích lớn hơn. “Chúng tôi mong muốn sớm được phê duyệt Trung tâm bảo tồn gà Hồ để xây dựng không gian kết nối, điểm dừng chân của du khách bên bờ sông Đuống gắn với chương trình du lịch. Tại đó, các hộ có thể kết hợp chăn nuôi, trồng trọt, mở nhà hàng để du khách được thưởng thức sản phẩm gà Hồ chính hiệu, được trải nghiệm quy trình chăm sóc, hoạt động văn hóa với gà Hồ”.
Hy vọng, với sự quan tâm của các cấp địa phương, ngành chức năng, việc quy hoạch về chăn nuôi, bảo tồn và phát triển giống gà Hồ sớm đem lại hiệu quả, tiếp thêm động lực cho những người nuôi gà Hồ.