Thăm khu di tích lịch sử Đền Đô

Thủy đình Đền Đô.

Đền Đô là một trong những công trình mang kiến trúc thời Lý được tu bổ, sửa chữa, đầu tư xây dựng hoàn chỉnh trên một khuôn viên rộng và mang vẻ đẹp đậm chất cung đình xưa. Công trình là sự kết hợp hài hòa giữa kiến trúc cung đình và kiến trúc dân gian, với các hạng mục được xây dựng bằng gỗ lim và đá, với nhiều chi tiết trang trí tinh xảo, thể hiện đề tài đa dạng như rồng, phượng, hoa sen... Các tác phẩm điêu khắc này không chỉ có giá trị nghệ thuật cao mà còn phản ánh quan niệm về vũ trụ, cuộc sống và tâm linh của người Việt thời Lý.
Đền Đô được xây dựng từ đầu thế kỷ 11 để thờ phụng 8 vị vua nhà Lý. Khu đất dựng đền được người xưa xem là nơi hội tụ của thiên khí, nơi thắng địa bậc nhất vùng. Ngôi đền tọa lạc tại phía đông nam hương Cổ Pháp, châu Cổ Pháp xưa. Sau nhiều lần bị chiến tranh tàn phá và được trùng tu, đền Đô vẫn giữ được lối kiến trúc nguyên bản. Ngôi đền đã trở thành niềm tự hào của người dân Bắc Ninh và cả nước. Tổng thể không gian của Đền Đô có diện tích 31.250m2, được chia thành hai khu vực chính là nội thành và ngoại thành với hơn 20 hạng mục công trình. Khu nội gồm các công trình như: Cổ Pháp điện, nhà Tiền tế, nhà Hậu cung, nhà Mộ bia, nhà Tả vu, nhà Hữu vu. Trong đó, Cổ Pháp điện rộng 180m2 với 7 gian là nơi thờ phụng 8 vị vua thời nhà Lý bao gồm: Lý Thái Tổ, Lý Thái Tông, Lý Thần Tông, Lý Thánh Tông, Lý Cao Tông, Lý Nhân Tông, Lý Huệ Tông và Lý Anh Tông. Khu ngoại gồm các công trình như: Điện thờ Lý Chiêu Hoàng cùng một số vị quan văn, võ thời nhà Lý; hồ bán nguyệt, nhà Thủy đình, nhà Văn Chỉ, nhà Võ Chỉ…
Ngũ Long Môn uy nghi với những hình khắc rồng uốn lượn tượng trưng cho sự thịnh vượng của triều Lý. Bước qua cổng là sân đền, nơi đặt lư hương hướng vào nhà Phương Đình - điện thờ vua Lý Thái Tổ. Nơi đây quanh năm nghi ngút khói hương, thể hiện lòng thành kính của người dân đối với vị vua khai sáng triều đại. Chính điện là nơi uy nghiêm nhất trong đền, thờ 8 vị vua nhà Lý. Bên trong chính điện có bản sao Chiếu dời đô nổi tiếng của vua Lý Thái Tổ, bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của Lý Thường Kiệt và hậu cung là nơi đặt bàn thờ chính của các vị vua.
Ngoài những công trình chính như Cổng Ngũ Long, sân đền, nhà Phương Đình và chính điện, khuôn viên Đền Đô còn sở hữu nhiều công trình kiến trúc độc đáo khác, góp phần tạo nên một không gian linh thiêng, uy nghiêm và mang đậm dấu ấn lịch sử như: Nhà bia đền Cổ Pháp nằm phía đông đền, là nơi ghi chép lại lịch sử xây dựng và tu sửa đền qua các thời kỳ. Tấm bia đá cao 190cm, rộng 103cm được chạm khắc tinh xảo với hình lưỡng long chầu nguyệt trên trán bia. Nội dung bia do tiến sĩ Phùng Khắc Khoan biên soạn vào năm 1605, ca ngợi công đức của các vị vua nhà Lý và ghi nhận sự kiện nhà Lê Trung Hưng xây dựng lại đền. Nhà chuyền bồng gồm nhà tiền tế, nhà để kiệu thờ và nhà để ngựa thờ, nhà chuyền bồng mang kiến trúc chồng diêm 8 mái, 8 đao cong, thể hiện sự uy nghi và sang trọng. Đây là nơi diễn ra các nghi lễ quan trọng trong các dịp lễ hội, thể hiện lòng thành kính đối với các vị vua nhà Lý. Bức cuốn thư Chiếu dời đô bằng gốm Bát Tràng nằm bên phải tiền đường, là một trong những điểm nhấn độc đáo của đền Đô, với kích thước rộng hơn 8m, cao 3,5m, đây là bức cuốn thư Chiếu dời đô lớn nhất Việt Nam. Bức cuốn thư được đắp nổi bằng chữ Hán, ghi chép lại nội dung Chiếu dời đô của vua Lý Thái Tổ, thể hiện tầm nhìn chiến lược và ý chí quyết tâm của vị vua khai sáng triều đại. Thủy đình đền Đô nằm trên hồ bán nguyệt, là ngôi nhà gỗ lim 5 gian với kiến trúc chồng diêm 8 mái, 8 đao cong, được chạm khắc hoa văn tinh xảo, tạo nên vẻ đẹp thanh thoát và nhẹ nhàng. Nơi đây từng là nơi các quan chức triều đình xưa xem biểu diễn rối nước, góp phần tô điểm cho không gian văn hóa của đền Đô.
Với những giá trị tiêu biểu, khu Lăng mộ và Đền thờ các vị vua triều Lý đã được công nhận và cấp bằng di tích Quốc gia đặc biệt vào năm 2014. Đền Đô là một điểm đến lý tưởng tìm hiểu về lịch sử, văn hóa và tâm linh, chiêm ngưỡng kiến trúc độc đáo. Thăm đền Đô, du khách còn có cơ hội trải nghiệm những hoạt động văn hóa truyền thống đặc sắc và thưởng thức những món ăn ngon của địa phương.