Tháng Giêng du xuân miền Quan họ

Du khách quốc tế háo hức trảy hội rước pháo Đồng Kỵ (thị xã Từ Sơn).

Là tỉnh có diện tích nhỏ nhất nước nhưng Bắc Ninh luôn tự hào là miền đất hội tụ nhiều dấu tích nguồn cuội. Người Bắc Ninh hôm nay còn tự hào hơn khi vùng Nam Đuống sừng sững lăng mộ Thủy tổ Kinh Dương Vương-ông tổ nước Nam khai sinh dân tộc, phát triển giống nòi, mở mang bờ cõi; còn Bắc Đuống khí thiêng hội tụ, nơi yên nghỉ của Bát vị tiên Vương triều Lý, quê hương của Lý Thái Tổ - vị hoàng đế khởi lập triều Lý, khai sáng Thăng Long, mở mang nền văn minh Đại Việt. Bắc Ninh còn là quê hương của hai di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại là Dân ca Quan họ và Ca trù với hơn 1.500 di tích, hơn 500 lễ hội dân gian, lưu giữ 4 di tích Quốc gia đặc biệt, 8 nhóm Bảo vật quốc gia và hơn 60 làng nghề truyền thống…
Thời gian có thể làm biến cải một số thứ nhưng truyền thống ngàn năm văn hiến của miền đất Bắc Ninh giàu bản sắc văn hóa, yêu nước và cách mạng thì mãi vững bền. Qua bao biến động thăng trầm của thời thế, chiến tranh nhưng những giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể đậm đặc của miền đất Bắc Ninh - Kinh Bắc vẫn cuộn thành dòng chảy như mạch ngầm truyền lại trong dân gian, tiếp tục được bồi đắp, phát huy và làm giàu hơn trong công cuộc xây dựng quê hương và hội nhập quốc tế.
Những ngày xuân phơi phới này, cả đất trời Bắc Ninh rạo rực hương sắc, người dân và du khách đang nao nức, hòa mình cùng Festival “Về miền Quan họ 2019” với đầy ắp các sự kiện văn hóa, nghệ thuật, thể thao và du lịch. Trọng tâm là lễ kỷ niệm 10 năm Dân ca Quan họ Bắc Ninh được UNESCO vinh danh; Hội báo Xuân; Hội thi Sinh vật cảnh; Hội thi hát Dân ca Quan họ; giao lưu văn hóa nghệ thuật giữa các vùng miền; thi Người đẹp Kinh Bắc; Hội trại thanh niên; các hoạt động trưng bày, triển lãm, hội chợ… diễn ra dày đặc bắt đầu từ ngày 13-2 đến hết ngày 28-2. Du khách được thỏa sức tham gia các tour du lịch miễn phí bằng xe buýt đến các di tích lịch sử văn hóa có giá trị nghệ thuật, lịch sử, kiến trúc tiêu biểu như: Lăng và đền thờ Kinh Dương Vương uy nghiêm bên dòng sông Đuống hiền hòa, chùa Dâu, chùa Bút Tháp, chùa Phật Tích, Đền Đô, đình Đình Bảng, đình Diềm; di tích minh chứng cho truyền thống hiếu học, khoa bảng như Văn Miếu Bắc Ninh. Đặc biệt, hội thi bơi chải truyền thống trên sông Cầu sẽ đưa du khách trở về với không khí hào hùng, oanh liệt của chiến tuyến Như Nguyệt và thăm đền Xà, đền Yên Phụ để nghe âm vang lời tuyên ngôn bất hủ “Nam Quốc Sơn Hà Nam đế cư” của người Anh hùng dân tộc Lý Thường Kiệt.

Người dân bái yết, tri ân công đức Thủy tổ dân tộc tại Lăng Kinh Dương Vương (Thuận Thành).

Dân ca Quan họ với sức sống bất diệt như khoác lên Bắc Ninh một tà áo làm duyên để đi và đến tương lai. Sau 10 năm được UNESCO vinh danh, di sản không ngừng được cộng đồng gìn giữ, bồi đắp và thăng hoa. Không gian và các hình thức diễn xướng Quan họ cổ truyền vẫn được bảo tồn song song với hình thức biểu diễn trên sân khấu. Bây giờ, khắp xóm làng và các tổ dân phố miền Quan họ, đâu đâu cũng có những tổ, đội, nhóm, CLB Quan họ từ bình dân đến chuyên nghiệp. Số lượng người thực hành Quan họ không ngừng tăng lên, văn hóa Quan họ ngày một “xanh thêm ngọn, nẩy thêm cành”... khẳng định chỗ đứng vững chắc của di sản trong nhịp sống đương đại. Dịp Festival này, những điệu dân ca ngọt mượt, thiết tha, dìu dặt ấy lại tỏa sáng rạng rỡ qua chương trình biểu diễn Quan họ trên sân khấu, dưới thuyền Rồng và sân thi hát đối đáp Quan họ cổ… Đây thực sự là cơ hội quý để nhân dân, du khách thập phương được sống trong bầu không khí ngập tràn sắc màu văn hóa Kinh Bắc và hòa cùng sự chuyển mình vượt bậc của quê hương.
Sống giữa một vùng quê văn hiến, nơi lịch sử quyện vào huyền sử, rực rỡ hội hè nên người Kinh Bắc mang vẻ đẹp tài hoa, lịch lãm, ân tình. Người con gái Kinh Bắc khi đội nón quai thao xúng xính trảy hội mang nét duyên quyến rũ “Ai làm chiếc nón quai thao/Để cho anh thấy cô nào cũng xinh”. Điều trân quý thú vị ở miền di sản mến yêu này, người ta không gọi khách thập phương là ông này, bà kia mà gọi là “người”- một đại từ phiếm chỉ sang trọng, lịch lãm: “Nghĩa người em để trong cơi/Nắp vàng đậy lại để nơi giường nằm” hay “Nhìn người chẳng dám nhìn lâu/Nhìn qua cho đỡ cơn sầu mà thôi” rồi “Người buông vạt áo em ra”, “Người về em dặn câu này”, “Người ơi người ở đừng về”, “Người ơi đến hẹn lại lên”…
Mùa Xuân năm nào cũng trở về. Mùa Xuân nuôi dưỡng khát vọng và bình yên. Người Bắc Ninh chơi Quan họ suốt bốn mùa trong năm nhưng đậm đặc nhất là mùa Xuân, lúc hoa cỏ khoe sắc đua hương, vạn vật đang sinh sôi nảy nở, đất trời, cảnh vật như mở ra đón nhận lòng người… Và Festival “Về miền Quan họ 2019” là nốt nhạc trầm ấm gieo vào bản hòa ca mùa xuân rộn ràng, ngân vọng mãi trong lòng người không dứt…