Quan họ Bắc Ninh lan tỏa cùng cánh sóng

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Văn Phong trao giải cho thí sinh Đỗ Đức Anh, một trong những Quán quân trẻ tuổi nhất cuộc thi Giọng hát hay dân ca Quan họ Bắc Ninh.

Khởi đầu là sân chơi “Đậm đà khúc hát dân ca” với mục đích lưu giữ những bài hát quan họ, tạo điều kiện để những liền anh, liền chị các làng quan họ gốc giao lưu, gìn giữ và tôn vinh di sản của quê hương. Đến năm 2013, chương trình đổi tên thành “Thi giọng hát hay dân ca quan họ Bắc Ninh”. Ông Nguyễn Văn Hoàng, Trưởng Phòng Văn nghệ- Thể thao- Giải trí Đài PT-TH Bắc Ninh cho biết: Thi giọng hát hay dân ca quan họ Bắc Ninh là chương trình tạo thương hiệu của Đài PT-TH Bắc Ninh, thực sự để lại dấu ấn trong lòng khán giả cả nước, đặc biệt là những người yêu mến làn điệu mượt mà đằm thắm của vùng quê Bắc Ninh-Kinh Bắc. Từ năm 2007 đến nay, chương trình đã phát sóng gần 200 số, thu hút hơn 1000 thí sinh (độ tuổi từ 17-35 tuổi) đăng ký.

Những bài hát được lựa chọn tham gia thi là những bài dân ca quan họ lời cổ, các thí  sinh tham dự đều mặc trang phục Quan họ truyền thống và được dìu dắt, định hướng của Hội đồng nghệ thuật là các nghệ sỹ nổi tiếng như: NSDN Thúy Hường, NSUT Khánh Hạ, NSƯT Lan Hương, NSƯT Phạm  Đăng Mùi, NSUT Trung Kiên. Tất cả các chương trình đều được truyền hình trực tiếp vào 20h 30’ thứ 6 của tuần thứ 1và tuần 3 trên sóng THBN. Mỗi khán giả dù đến trực tiếp tại trường quay hay theo dõi qua màn ảnh nhỏ cùng đều có chung một cảm giác được sống trong không gian bình dị, dân dã đặc trưng của vùng quê quan họ thông qua cách tạo hình trên sân khấu của ekip sản xuất.

Chương trình Thi giọng hát hay dân ca Quan họ Bắc Ninh không đơn thuần là một sân chơi. Bởi ở nơi đó, mỗi thí sinh tham dự là một nét chấm phá trong bức tranh văn hóa Quan họ đầy sắc màu, mỗi người một phong cách, một chất giọng nhưng đều thể hiện tốt nhất những bài quan họ lời cổ và hơn thế họ còn trở thành những sứ giả mang quan họ vươn xa…

Thí sinh Đỗ Đức Anh (Quế Võ) là một trong những quán quân trẻ tuổi nhất của cuộc thi Giọng hát hay dân ca quan họ Bắc Ninh. 17 tuổi, không qua trường lớp, không được đào tạo bài bản, chỉ “hát vì yêu” từ nhỏ và học qua băng đĩa, ti vi nhưng đã xuất sắc giành ngôi vị cao nhất của chương trình. Đức Anh bộc bạch: “Cuộc thi là bước ngoặt lớn trong cuộc đời em. Yêu và đam mê quan họ từ nhỏ, khi được tham gia cuộc thi, em  như được hòa mình vào không gian âm nhạc đầy chất chữ tình, ý vị và tinh tế. Qua mỗi ca từ trong từng bài hát, em càng hiểu hơn về tình đất, tình người Quan họ. Cuộc thi giúp em trưởng thành và khẳng định hơn nữa tình yêu và trách nhiệm của bản thân với dân ca Quan họ. Dù đang học tập tại môi trường mới nhưng em chưa bao giờ quên đi tình yêu cũng như ý nguyện tiếp tục được mang những lời ca quan họ đi xa hơn nữa”.

Hay như thí sinh Hà Công Tuyên đến từ Tuyên Quang (người dân tộc Tày), chỉ “vô tình” được nghe những làn điệu Quan họ mà cả gia đình Tuyên đều say đắm. Sau đó, bố mẹ động viên Tuyên tham gia cuộc thi. Dù chỉ đi đến vòng gần cuối cùng, song giọng hát cũng như sự tiến bộ của Tuyên khiến khán giả ấn tượng. Giờ đây khi công tác tại Tuyên Quang, mỗi lần  tham gia các chương trình, hay cuộc thi văn hóa, văn nghệ, những bài dân ca quan họ mà Tuyên thể hiện đều thu hút khán giả. Bên cạnh Đức Anh hay Công Tuyên, không ít ‘liền anh, liền chị” trẻ đã trưởng thành và gặt hái được nhiều thành công cũng như xác định được mục tiêu phấn đấu của mình sau mỗi cuộc thi. Mỗi người trong số họ lại tiếp tục lan tỏa những làn điệu dân ca quan họ trên khắp mọi miền Tổ quốc

Ban đầu, cuộc thi Giọng hát hay dân ca Quan họ Bắc Ninh hướng đến những thí sinh là thành viên các CLB, các làng Quan họ gốc của Bắc Ninh và một số làng ở Bắc Giang. Tuy nhiên, việc thu hút được đông đảo thí sinh từ các tỉnh khác vượt qua sự mong đợi của BTC. Theo thống kê, thí sinh ngoại tỉnh tham gia cuộc thi chiếm khoảng 30%, đến từ gần 20 tỉnh thành trên cả nước như: Bắc Giang, Hà Nội, Hưng yên, Phú Thọ, Thái Nguyên, Tuyên Quang, Lạng Sơn, Vĩnh Phúc, Hải Phòng, Hà Nam, Yên Bái, Thanh Hóa, TP Hồ Chí Minh…và điều đó càng khẳng định Quan họ Bắc Ninh có một sức hút kỳ diệu với công chúng.

Thí sinh biểu diễn tại chương trình Thi Giọng hát hay Dân ca quan họ Bắc Ninh.

Từng theo dõi chương trình thi Giọng hát hay dân ca Quan họ Bắc Ninh, chị Phan Thị Huế (Cao Bằng) chia sẻ: “Có dịp đi hội Lim ở Bắc Ninh, tôi đã vô cùng cảm mến vùng đất này qua những câu quan họ. Khi biết đến chương trình thi giọng hát hay dân ca Quan họ Bắc Ninh, tôi thường xuyên theo dõi. Ở đó, tôi không chỉ được nghe hát, mà còn hiểu hơn về phong tục của người quan họ, phong cách biểu diễn,  tinh túy của những lời ca quan họ thông qua sự đánh giá, phân tích của ban giám khảo để thêm trân quý di sản này ”

10 năm không phải quá dài nhưng không hề ngắn với một chương trình giải trí truyền hình. Trong quá trình đó, Ban Văn nghệ, Đài truyền hình Bắc Ninh cũng sản xuất nhiều chương trình mới như: Sân chơi Hát đối quan họ, Dạy hát dân ca quan họ Bắc Ninh, các chuyên mục, tạp chí, chương trình ca nhạc, giới thiệu văn hóa quan họ…Tuy nhiên, với những đặc trưng riêng có, sân chơi Thi giọng hát hay dân ca quan họ Bắc Ninh vẫn khẳng định vị thế quan trọng của mình. Bằng chứng là có đến hàng nghìn lượt người xem mỗi chương trình thông qua phát trực tiếp trên facebook. Số lượng thí sinh đăng ký luôn cao hơn mỗi năm. Để đáp ứng nhu cầu của khán giả, chương trình liên tục thay đổi nội dung, hình thức cho phù hợp.

Từ năm 2017 Đài PT-TH Bắc Ninh (BTV) đã có bước tiến quan trọng, nâng cấp từ công nghệ truyền hình tiêu chuẩn SD lên công nghệ truyền hình số có độ phân dải cao HD. Đài phát sóng 24/24 giờ trên các hạ tầng như: Truyền hình kỹ thuật số AVG, Vệ tinh Vinasat1, Mytv và trên hệ thống Truyền hình cáp toàn quốc, đã tạo ra sức hút cũng như uy tín với khán giả truyền hình đưa chương trình Thi giọng hát hay Dân ca quan họ lan tỏa khắp trong nước và quốc tế.

Ông Nguyễn Tiến Vụ, Giám đốc Đài PT-TH Bắc Ninh khẳng định: “Nhận thức được trách nhiệm và tầm quan trọng của công tác truyền thông, quảng bá nhằm thực hiện cam kết với UNESCO trong việc gìn giữ, bảo tồn và phát triển di sản văn hóa đặc biệt này, bước sang năm thứ 11, Đài PT- TH Bắc Ninh và ê-kip chương trình Thi giọng hát hay Dân ca Quan họ đang nỗ lực xây dựng fomat mới; tiếp tục mở rộng biên độ tuổi của thí sinh tham gia; mời các nghệ nhân, nghệ sỹ nổi tiếng tham gia Hội đồng nghệ thuật để giúp các thí sinh luyện tập cũng như định hướng cách lựa chọn bài hát dự thi qua các vòng thi và quảng bá chương trình trên nhiều phương tiện truyền thông. Bên cạnh đó, chúng tôi nghiên cứu, đề xuất thêm một số chương trình, sân chơi khác như “ Tứ hải giao tình” nhằm tiếp tục quảng bá sâu rộng hơn nữa giá trị di sản quan họ nói riêng và văn hóa Bắc Ninh nói chung đến với công chúng trong và ngoài nước.

Cùng cánh sóng truyền thông, Di sản dân ca Quan họ Bắc Ninh đã và đang lan tỏa. Hơn 10 năm qua, tỉnh Bắc Ninh đã thực hiện hiệu quả trách nhiệm và cam kết với Unesco về gìn giữ, phát huy di sản phi vật thể Dân ca quan họ Bắc Ninh. Hành trình ấy chắc chắn sẽ tiếp tục được nối dài bằng nhiều cách làm ý nghĩa, thiết thực để di sản quan họ mãi trường tồn, lan tỏa, để mỗi người dân Bắc Ninh nói riêng và những người yêu quan họ nói chung tự hào khi nhắc về Quan họ.