Ghé thăm Đương Xá mà nghe câu Quan họ

Nếu buổi tối hay ngày nghỉ thứ Bảy, chủ Nhật đi qua Nhà chứa Quan họ Đương Xá, du khách không chỉ cảm nhận một không gian thanh bình, yên ả giữa phố thị ồn ào mà còn được lắng nghe thanh âm vang vọng, mộc mạc của những làn điệu Quan họ cổ. Ở đó, có những liền anh, liền chị, các em thiếu niên, nhi đồng đang sinh hoạt, tập luyện để lời ca Quan họ ngày càng “vang, rền, nền, nảy”. Sau hơn 10 năm dân ca Quan họ dược UNESCO vinh danh là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, đến nay Quan họ Đương Xá ngày càng nảy nở với những mầm non Quan họ đang căng tràn sức sống. Nghệ nhân Ưu tú Nguyễn Thị Kim Quýnh, Chủ nhiệm CLB Quan họ Đương Xá chia sẻ: Cùng với việc duy trì sinh hoạt CLB với đủ các lứa tuổi tham gia, chúng tôi quan tâm truyền dạy cho thế hệ trẻ, đặc biệt là lứa tuổi măng non. Hiện CLB thường xuyên duy trì gần 30 em thiếu niên, nhi đồng học hát Quan họ vào chiều chủ Nhật hàng tuần, ngày hè lên đến gần 50 em. Ngoài học theo giáo trình dành cho học sinh trong các trường học, các em còn học những bài hát lời mới, được luyện thanh cơ bản, uốn nắn từng câu, chữ sao cho lời hát được tròn vành, rõ chữ…
Chúng tôi có mặt tại buổi học hát nâng cao của CLB Quan họ Đương Xá, đây được coi là điều đặc biệt nhất của CLB so với các nơi khác. Ra đời cách đây hơn 25 năm với 18 liền anh, liền chị đến nay CLB Quan họ Đương Xá có gần 80 thành viên, trong đó có gần 30 thành viên ở lứa tuổi măng non. Lớp học hát Quan họ nâng cao được tổ chức thu hút gần 45 người ở nhiều lứa tuổi nhưng số đông là trung tuổi. Lớp học liên tục trong vòng 6 tháng vào buổi chiều các ngày Chủ Nhật do các nghệ sỹ ở Trung tâm Văn hóa tỉnh, nhà nghiên cứu văn hóa Quan họ, nghệ nhân đảm nhận việc truyền dạy. Các buổi dạy hát Quan họ nâng cao nhằm rèn luyện kĩ thuật hát Quan họ cổ cho các thành viên, học cách lấy hơi, cách buông câu, nhả chữ được nhẹ nhàng, mượt mà. Ngoài hát tốt các thành viên còn phải học văn hóa Quan họ, học lối sống giản dị, ứng xử giao tiếp thanh cao, lịch lãm của người Quan họ. 

Buổi học hát Quan họ nâng cao của CLB Quan họ Đương Xá.

Liền chị Đặng Thị Huệ, 56 tuổi, bộc bạch: Tôi tham gia hát Quan họ đã 23 năm liền, năm 2014 đạt giải Nhất hội thi hát Quan họ đối đáp đầu xuân ở thể loại 150 câu. Có lẽ do được nghe hát từ khi còn nhỏ nên Quan họ cứ tự nhiên mà ngấm vào tâm hồn, máu thịt tôi, bởi lời ca Quan họ nó mộc mạc nhưng ý nghĩa tình cảm, tế nhị, truyền được tâm tư của người hát với người nghe. Dù có vốn hơn 200 bài nhưng khi có lớp học hát Quan họ nâng cao tôi vẫn nhiệt tình tham gia để hiểu hơn về Quan họ và được các nghệ nhân truyền dạy những bài Quan họ cổ đã bị mai một.
Học hát Quan họ cổ được coi là khó nhất, để nhớ được làn điệu và lời mất nhiều thời gian đòi hỏi sự nhẫn nại của người học. Quan họ cổ đặc sắc bởi những luyến láy khi hát chính là nhạc, liền anh, liền chị ngân lên câu hát không cần nhạc vẫn nghe rõ lời, trong không gian thanh vắng, lời ca Quan họ cổ da diết, lưu luyến làm lay động lòng người. Vì vậy, việc bảo tồn Quan họ cổ được CLB Quan họ Đương Xá quan tâm, trong đó các nghệ nhân ở đây ngày ngày cần mẫn, miệt mài, uốn nắn từng câu, chữ cho các thành viên. Để người học Quan họ không bị nản, CLB soạn giáo án và lựa chọn những bài phù hợp với từng lứa tuổi, từng người, khuyến khích thành viên tập luyện các bài khó.  
Em Nguyễn Thảo Linh, 12 tuổi, Trường THCS Vệ An cho biết: Em học hát Quan họ được hơn 1 năm nhờ sự truyền dạy của các liền anh, liền chị trong CLB nên cũng thuộc được hơn 10 bài như: Giã bạn, Se chỉ luồn kim, Trên rừng 36 thứ chim… Sinh hoạt CLB em được giao lưu với nhiều bạn, thi thoảng còn được đi biểu diễn. Từ khi học hát Quan họ em tự tin hơn nên đã tham gia văn nghệ của lớp và nhà trường.
CLB Quan họ Đương Xá thực sự là nơi gắn kết thủy chung son sắt của những liền anh, liền chị, lớp lớp thế hệ nơi đây đang ngày đêm nối tiếp gìn giữ, phát huy những làn điệu dân ca Quan họ cổ mộc mạc, trữ tình mang đặc trưng riêng, để mỗi khi ghé thăm Đương Xá, nghệ nhân các nơi đều nhớ ở đây có câu Quan họ: Quán Dốc chợ Cầu, Chim kêu gióng giả.